Det var naturleg at denne framgangen for tamreindrift vakte interesse i Vågå. Det var alt lange tradisjonar i Valdres, og andre grannebygder hadde også starta opp. Johannes Partapouli kom med rein til Skjåk omkring 1914 og Skjåk Tamreinlag vart stifta i 1919. Lom Tamreinlag vart stifta i 1926.
Av dei seks som skreiv under under på aksjeinnbydelsen i 1942, er det naturleg å trekkje fram to som var sentrale i arbeidet med å stifte tamreinlag i Vågåfjellet, Erland S. Berge og Jakob J. Sandbu. Desse to arbeidde med saka utover i 30-åra, både gjennom kontakter i nabobygdene og i korrespondanse med folk andre plassar i landet. Velståande byfolk baud fram kapital, Jakob Sandbu hadde kontakt med folk som ville teikne andelar for både 50 og 100.000 kroner.

På tiårsjubileumet i Lom Tamreinlag på Bøverkinnshalsen i 1936 var både Jakob Sandbu og Erland Berge gjestar. Gjennom kontaktene forma dei ut idear som vart lagt til grunn for etableringa av Vågå Tamreinlag.

På tiårsjubileumet i Vågå Tamreinlag i 1953 sa Jakob Sandbu dette om grunnen til at dei stilte seg i spissen for tamreindrift: Det norske høgfjellet byr ikkje berre på moglegheiter for dei vanlege husdyra. Der fjellgraset sluttar tek moseflyene til, berre reinen kan gjera seg nytte av dei veldige høgfjellsviddene. Dette er ein næringsveg for ei fjellbygd.

Erland Berge og Jakob Sandbu er berre ein to av mange som tente Tamreinlaget trufast gjennom ei lang årrekke. I det store og det heile er lagshistoria prega av stabile forhold både blant gjeterar, arbeidsfolk og tillitsvalde. Den kunnskap og erfaring som kvar enkelt tileigna seg, kom laget til gode og var ei viktig føresetnad for å lykkast med drifta.

Grunnleggarane av Vågå Tamreinlag ville at tamreinen i Vågåfjellet skulle eigast av bygdafolk, og dei ynskte aksjane spreidde på flest mogleg hender. Kvar aksjonær kan ikkje ha meir enn 50 aksjar. Dei let seg ikkje lokke av velvillig kapital utanfrå, for som Jakob Sandbu sa i eit foredrag på Klones mange år seinare: Når andelane gjekk til bygdafolk blir ikkje fjellet seld. Fram til fristen for aksjeteikning gjekk ut 7. mars 1942 hadde 224 vagverar teikna til saman 1026 aksjar a kr. 100,00. Selskapet fekk altså ein aksjekapital på kr. 102.600,-

Nå låg alt til rette for drift, og den første oppgåva det nye styret tok fatt på var å skaffe driftsgrunnlag, ein reinsflokk.

Per Gaupar i Lom dreiv krøtterhandel. Han var tamreinkar og hadde gode kontakter. Per hadde kjennskap til ein reineigar på Fosen som skulle avvikle, samla hadde han ein flokk på 650 dyr. Styret i Vågå Tamreinlag skreiv kontrakt med Per Gaupar 22. desember 1942. Etter avtalen skulle han kjøpe flokken og levere han i Sjodalen i mars/april 1943.

Den 17. mars i 1943 vart dei tre fyrste gjetarane tilsett. Desse var Erling Smedsmo, Mathias Bakerstuen (Smedsmo) og Thorbjørn Juvstad.

Det var lomsgjetaren Paulus Holtan som kom med den fyrste flokken frå Fosen. Reinen vart transportert med tog til Hjerkinn og ferda gjekk fjellleies derifrå. Allereie i starten av drivinga mista dei omlag 200 dyr. Nokre av desse fann dei att i Skjåk og 11 dyr vart frakta til Vågå med lastebil året etter.

Den 17. april passerte reinsflokken Vågåmo og dagen etter vart han teke inn i ei provisorisk trå hjå Kristoffer Bakkom i Randsverk. Her fekk dei 328 dyra som nådde fram frå Fosen Vågåmark i øyret. Det første market som vart brukt, er ikkje identisk med det ein brukar i dag. Det var ein langdrug prosess å få godkjent eit mark som andre lag ikkje hadde innvendingar i mot.

Nå var drifta i gang, men dei fyrste åra førde med seg mange hinder og problem. Godt var det at desse entusiastane ikkje visste om det da dei dreiv reinsflokken innover Sjodalen, såre tilfreds med å vera komne så langt.

Forholda for gjetarane har forandra seg mykje sidan starten. Nye tekniske hjelpemiddel har kome og letta det daglege arbeidet, og den kvardagen gjeterane opplever i dag er ein heilt annan enn den gjeterane gjorde i 40- og 50-åra. Utbygging av vegar, utvida turistsesong i Sjodalen med oppbrøytte vegar vinterstid og ikkje minst snøskuteren har ført arbeidsplassen nærmare bygda. Trekkfulle hytter er erstatta med moderne husvere. Dei fyrste gjeterane levde temmeleg isolert gjennom lange vintermånadar. Det var ofte at dei gjekk på ski frå Gjende til Tessanden for å proviantere, vanlegvis eit par turar i månaden. Oppbrøytt veg og skulebuss til Randsverk var eit langt skritt framover. Da Randsverksaga fekk eigen bil var det råd å få tilfeldig skyss av og til.

Med åra vart det meir verksemd innover Sjodalen vinterstid, og i mange år hadde både Bessheim og Hindseter beltebilar som vart brukte frå Randsverk og bortover. Ettersom det ikkje fanst telefon vart det berre på ein slump om ein fekk skyss eller måtte gå, og det var ikkje alltid det gjekk så glatt med snowmobil heller. I 50-åra hadde Randsverksaga tømmerdrift innover Sjodalen, i dei åra var vegen brøytt til Hindseter. Frå omlag 1960 var det brøytt til Steinholet og frå 1966 til Bessheim. Betre bustandard og kommunikasjon gjorde at tilveret for gjeterane gradvis endra seg til det betre. Dei vart mindre isolerde frå bygda og familien, og tilsynet med flokken vart enklare. Rundt 1970 vart snøskuteren teke i bruk. Dette hjelpemiddelet gjorde vintergjetinga mykje enklare. Etter at skuteren kom vart problema med lange avstandar mindre og mykje meir av arbeidstida kunne nyttast ved reinsflokken, ikkje på veg til eller frå. Kraftlina i Sjodalen kom i 1974 og reinhytta fekk da innlagt straum. I 1986 vart det kjøpt inn tre walkie talkiar. Helikopter vart nytta ved inntak fyrste gong i 1980. Hunden har fylgt gjetarane til kvar tid, og same kva tekniske hjelpemiddel som kjem så er det ingenting som kan erstatte ein god hund.

I alle tider var lassoen det einaste hjelpemiddelet for å fange inn rein. Det krevst trening for å meistre teknikken , og gjeterane var pålagde å trene på lassokasting. Ved inntak var det vanlegvis dei som hadde ansvar for å kaste inn dyra. Å fange inn eitt og eitt dyr i lasso er arbeidskrevjande og anstrengjande for folk og dyr, derfor var det mange som sysla med tankar om å finne andre måtar å gjere arbeidet på. Etter kvart vart systemet med siling av flokken teke i bruk. Flokken blir da samla i ei stor trå , småpullar blir så jaga inn i ein såpass liten gard at dyra kan fangast med hendene. For dyra er denne arbeidsmetoden langt meir skånsom. I staden for å måtte springe rundt i tråa i fleire timar, slepp reinen nå med ei lita økt i silen før han atter er fri. Slaktdyr kan sorterast ut for seg. Denne måten å arbeide på slo raskt i gjennom, og etter det har lassoen vore lite brukt. Siling av flokken gjorde også kalvemerkinga meir lettvindt og effektiv.

Ei lita historie frå da lassoen vart brukt på kalvmerking.
Kalvemerkinga i juli 1948. Da vart flokken stengd inne på ein holme i Skåltjønna, nær Sikkilsdalen. Reinen vart jaga frå Sikkilsdalsmunnen og inn i Gravdalen. Under merkinga som kvelden kom daverande statsminister Einar Gerhardsen og såg på. Saman med blant andre Martin Tranmæl ferierte han i Departementshytta i Sikkilsdalen. Statsministeren følgde ivrig med i arbeidet, og han vart svært fascinert av lassokastinga som han karakteriserte som både sport og idrett. Gerhardsen var også oppglødd over å sjå den fine flokken, og til Jakob Sandbu sa han mellom anna dette før dei skilde lag: «Det er et merkelig land vi lever i sammenlignet med for eksempel Danmark ……… her mellom is og stein går det rein og sanker tusenvis kilo kjøtt».

Dårleg vedlikehald av ein atomreaktor i Sovjetunionen snudde opp ned på alt. Driftsomlegging og avlsarbeid som hadde teke fleire år var det berre å sjå bort i frå. Etter våren 1986 vart ingenting normalt på mange år. Radioaktivt nedfall la seg over urørde fjellvidder og truga denne dyrearten som var fyrst til å ta i bruk landet etter tusenvis av år under is.

Skadene av radiaktivt nedfall var det største slaget tamreinnæringa hadde oplevd på fleire tiår. Radioaktivt regn fall over beiteområda, og reinen var eit av dei dyreslaga som vart hardast råka av det som hende. Tamreinlaget måtte kassere alt kjøttet dei tre åra etter ulykka. Frå 1987 vart det inngått samarbeid med forskarmiljø. Det vart sett igang eit nedforingsopplegg med bolustabletter.

Konsekvensane av Tsjernobyl-ulykka har prega tamreindrifta heilt fram til i dag. Det har vore mykje arbeid med forskning og nedforing. Avlsarbeid har vore vanskeleg på grunn av at bequerel-verdiane i dyra har påverka slakteuttaket. Dei site åra har heldigvis desse verdiane våre såpass låge at det ikkje har påverka slaktingane og slakteuttaket i det heile teke.